SMETA 4P (Sedex Members Ethical Trade Audit – 4 Pillar) là một trong những mô hình đánh giá đạo đức doanh nghiệp toàn diện nhất hiện nay, được phát triển bởi tổ chức Sedex. Đây là phương pháp đánh giá trách nhiệm xã hội dựa trên 4 trụ cột chính: Lao động, An toàn & Sức khỏe, Môi trường và Đạo đức kinh doanh.

SMETA 4P giúp doanh nghiệp thể hiện cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn lao động quốc tế, bảo vệ người lao động, đảm bảo môi trường làm việc an toàn – lành mạnh và minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Đồng thời, hệ thống này còn hỗ trợ các nhà nhập khẩu, thương hiệu toàn cầu và đối tác trong chuỗi cung ứng đánh giá mức độ tuân thủ đạo đức của nhà cung cấp.

1. Tiêu chuẩn Lao động (Labour Standards)

Trụ cột đầu tiên của SMETA 4P tập trung vào việc đảm bảo quyền lợi của người lao động. Doanh nghiệp cần chứng minh rằng họ đang duy trì môi trường làm việc công bằng, tôn trọng con người và tuân thủ pháp luật.

Các yêu cầu chính bao gồm:

• Tự do lựa chọn việc làm, không sử dụng lao động cưỡng bức hay bị ép buộc.
• Không sử dụng lao động trẻ em và tuân thủ độ tuổi tối thiểu theo luật.
• Tôn trọng quyền tự do hiệp hội và thương lượng tập thể.
• Không phân biệt đối xử trong tuyển dụng, trả lương, đào tạo hay thăng tiến.
• Trả lương đúng quy định pháp luật, hướng tới mức lương đủ sống.
• Giờ làm việc hợp lý, không vượt quá quy định của luật lao động.
• Môi trường làm việc ổn định, tôn trọng nhân phẩm và không có hành vi tàn bạo, vô nhân đạo.

Trụ cột này là nền tảng giúp doanh nghiệp duy trì mối quan hệ lao động bền vững, đồng thời tăng tính tin cậy trong mắt đối tác quốc tế.

2. Tiêu chuẩn An toàn và Sức khỏe (Health & Safety)

Trụ cột thứ hai của SMETA 4P nhấn mạnh trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc bảo vệ an toàn, sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động.

Các yêu cầu chính bao gồm:

• Duy trì điều kiện lao động an toàn và vệ sinh, đảm bảo ánh sáng, thông gió và tiếng ồn phù hợp.
• Thành lập bộ phận phụ trách an toàn – sức khỏe nghề nghiệp và có chính sách rõ ràng.
• Đào tạo định kỳ về an toàn, phòng cháy chữa cháy, sơ cứu và ứng phó khẩn cấp.
• Trang bị PPE (thiết bị bảo hộ cá nhân) đầy đủ và hướng dẫn sử dụng đúng cách.
• Cung cấp nhà vệ sinh, khu ăn uống, chỗ ở công nhân đạt chuẩn.
• Thiết lập hệ thống quản lý tai nạn và bệnh nghề nghiệp, đồng thời có kế hoạch ứng phó khẩn cấp và thiết bị thoát hiểm.

Việc tuân thủ trụ cột này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro tai nạn mà còn thể hiện sự quan tâm thực chất của doanh nghiệp đối với người lao động.

3. Tiêu chuẩn Môi trường (Environment)

SMETA 4P yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ luật bảo vệ môi trường quốc gia và các quy định quốc tế liên quan. Đây là yếu tố thể hiện trách nhiệm xã hội trong quản lý tài nguyên và giảm thiểu tác động tiêu cực đến hành tinh.

Doanh nghiệp cần:

• Có đánh giá tác động môi trường (EIA) hoặc chính sách quản lý môi trường rõ ràng.
• Đảm bảo giấy phép xả thải, quản lý chất thải rắn, lỏng và khí thải đúng quy định.
• Thực hiện sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm điện, nước, nhiên liệu.
• Kiểm soát hóa chất và vật liệu nguy hại, có biện pháp lưu trữ, xử lý an toàn.
• Áp dụng hệ thống quản lý môi trường như ISO 14001 để duy trì và cải tiến liên tục.

Thông qua trụ cột này, SMETA 4P khuyến khích doanh nghiệp hướng tới phát triển bền vững và giảm dấu chân carbon trong chuỗi cung ứng.

4. Đạo đức kinh doanh (Business Ethics)

Trụ cột cuối cùng của SMETA 4P hướng đến việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp minh bạch, liêm chính và có trách nhiệm.

Các nội dung chính gồm:

• Chính sách chống hối lộ, tham nhũng, gian lận trong toàn bộ chuỗi cung ứng.
• Minh bạch tài chính trong mua bán, đấu thầu, kế toán.
• Bảo vệ dữ liệu và thông tin bí mật của khách hàng, đối tác.
• Không sử dụng hành vi lừa dối, gian lận thương mại.
• Có cơ chế khiếu nại hoặc đường dây nóng bảo vệ người tố cáo hành vi sai phạm.

Doanh nghiệp tuân thủ tốt trụ cột này sẽ nâng cao uy tín thương hiệu, đồng thời đáp ứng yêu cầu kiểm toán của các đối tác quốc tế lớn.

Kết luận

SMETA 4P không chỉ là một bộ tiêu chuẩn kiểm toán, mà còn là kim chỉ nam giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, đảm bảo quyền lợi con người, bảo vệ môi trường và duy trì đạo đức trong kinh doanh. Việc áp dụng SMETA 4P giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu và khẳng định cam kết với các giá trị nhân văn, minh bạch và trách nhiệm xã hội.