BÀN VỀ GIẢI PHÁP CHO CÂU CHUYỆN "làm theo/có chứng chỉ ISO"

Trước hết em xin cảm ơn Anh Phattriennangluccanhtranh Cbi với câu hỏi khó chơi này và chắc chắn nó là trăn trở của tất cả chúng ta, những người đang tham gia nhóm ISO VIETNAM là những người đang yêu nghề tha thiết, đầy tâm huyết, hoài bão hay đang hoang mang, buồn bực, hoài nghi với nghề. E xin phép mở hẳn một post để chúng ta cùng nói nhiều hơn về nó. Nói về giải pháp, em không tin mình có thể đưa ra được cái gì đó siêu Việt và ghê gớm vì vấn đề này là vĩ mô và lớn lao thật sự, giải quyết được nó không phải là chuyện xử lý câu chuyện cho vài nghìn người làm ISO mà là điều tuyệt vời thay đổi nước Việt và tương lai người Việt kia ạ. Tuy nhiên, em luôn là người dám nói những điều mình nghĩ và không ngại đào sâu vấn đề nên xin mạn phép viết một số điều từ góc nhìn hạn hẹp của bản thân mình.

Để nói về giải pháp, thì chúng ta cần bàn về nguyên nhân cốt lõi. Anh có nói: “Nhưng, vì doanh nghiệp Việt còn nhỏ quá, mới quá, thời gian và kinh nghiệm thương trường còn ít quá, con người chưa được dạy dỗ, đào tạo … bao nhiêu khó khăn, nhưng ngay bây giờ, hiện tại vẫn phải sản xuất, bán hàng, cạnh tranh và phải được công nhận rằng "sản phẩm/dịch vụ có uy tín, đảm bảo chất lượng", giá rẻ ….” Em đồng tình ngay và luôn vì thật sự đó là nguyên nhân. Trong 8 nguyên tắc quản lý, cái số 1 Hướng vào Khách hàng là thứ sống còn phải làm rồi, nguyên tắc thứ 2: Cam kết lãnh đạo (cái này nói thẳng quyết định sự sống còn của HTQL nó sẽ tồn tai tốt/hiệu quả/dặt dẹo/hay vô hình) thì quá nhiều Doanh nghiệp Việt vi phạm nó thì làm sao có thể có được 1 HTQL không cần ghê gớm chỉ cần đáp ứng yêu cầu của ISO thật. Hệ thống giáo dục của nước ngoài tại các quốc gia tiên tiến tạo cho công dân họ có kiến thức nền tốt, cộng thêm họ chuyên biệt hóa các ngành nghề, các bạn đồng nghiệp của em không mấy người làm trái nghề mà họ thường làm đúng cái mình được đào tạo, ai mơ ước làm quản lý thì họ đã nghiên cứu cái đó quá kỹ càng để chuẩn bị tương lai và con đường mình đi rồi. Còn lãnh đạo doanh nghiệp Việt thì thiếu nhiều thứ lắm ạ, trong khi hệ thống giáo dục của chúng ta nói đi nói lại mãi rồi: CẦN THAY ĐỔI.

Ở khuôn khổ bài viết này, e muốn nói nhiều đến các DN vừa và nhỏ của Việt Nam. Em yêu chúng nhiều hơn và thấy mình thật sự có ích khi được hỗ trợ các Doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển hệ thống vì các DN nhỏ vừa thiếu tất trong khi DN FDI họ thừa mứa các công cụ quản lý hệ thống và quá nhiều DN FDI có hệ thống cao cấp hơn ISO nhiều kia, xin phép không cần nói về họ ở đây. Đặc thù nghề nghiệp em được gặp rất nhiều các chủ Doanh nghiệp nhỏ và vừa, em có sự tôn trọng với họ quá lớn, các câu chuyện của họ về con đường để có được sự thành công ngày hôm nay chắc chắn là truyền cảm hứng tới tất cả chúng ta. Họ luôn có đặc điểm chung: dám làm, dám chịu, kỷ luật nhưng liều lĩnh bên cạnh sự linh hoạt, khéo léo của kỹ năng giao tiếp. Thường chủ DN nhỏ và vừa người Việt sẽ là những người đi lên từ những con số 0 và hoài bão vô bờ để thành đạt hoặc những người đã làm cho nước ngoài / cho các Doanh nghiệp phát triển khác và đến lúc họ muốn làm riêng cho mình. Với các anh/chị đã làm cho các hệ thống tốt trước khi có DN riêng, họ đã hiểu tầm quan trọng của hệ thống quản lý và cố gắng có được một hệ thống tầm trung để quản lý Doanh nghiệp mình. Nhưng nhiều lắm trong số các DN đang phát triển kia, người lãnh đạo thiếu hụt nghiêm trọng kiến thức về quản lý, dựa vào sự liều lĩnh và may mắn cũng như sống được do thị trường Việt Nam đang quá rộng mở và mới mẻ; doanh nghiệp của họ thậm chí không có đến cái sơ đồ tổ chức thật sự nói gì đến các công cụ quản lý cao xa ngoài kia. Trong khi đó không phải tất cả đều nhìn nhận ra vấn đề và muốn thay đổi, hoặc có nhìn ra vấn đề nhưng nếu đang sống trong các DN nhà nước thì việc thay đổi cả 1 hệ thống đòi hỏi tâm sức quá nhiều thế nhiều người không muốn làm trong khi họ chỉ ở vị trí lãnh đạo vài năm. Trạng thái đó việc họ muốn mua chứng nhận hoặc chỉ chạy lấy có để có chứng nhận là quá dễ hiểu ạ, trong khi thông tin 3 bề 4 bốn xung quanh nói về ISO không mấy tích cực rằng “nó chỉ là tờ giấy thông hành, để theo được nó cần quá nhiều điều kiện chúng ta còn.. còn.. không theo được đâu”. Cam kết lãnh đạo không có ngay từ đầu vì cá nhân họ chả có nhiều kiến thức về nó nên không cái nó là cái tối thượng cần có cho hoạt động kinh doanh thì HTQL không thể xây dựng và tồn tại. Và cũng lý giải tại sao các Doanh nghiệp Việt dễ hỏng hình trên con đường phát triển đến thế, DN trăm năm còn là giấc mơ xa.

Vậy giải pháp thế nào? Em e rằng cộng đồng ISO của chúng ta không xử lý được nhưng chúng ta cứ phải nhiệt tâm trước đã, cứ stay hungry and stay foolish. Cần thay đổi nền giáo dục, thay đổi cơ chế quản lý hỗ trợ các DN vừa và nhỏ về kỹ năng quản lý để thực sự họ có kiến thức quản lý, kỹ năng lãnh đạo tốt hơn thế để xây dựng hệ thống của DN mình nó bền vững và hiệu quả, chứ không phải hành DN ạ. Và đến được bước đó, giống các quốc gia phát triển, các DN chả cần dân tư vấn ISO và nhân viên ISO đâu; họ sẽ tự xây hệ thống của họ chứ không phải 1 ông/bà tận đẩu đâu đến, hươu vượn k sát với hoạt động DN, không có gì ngoài kiến thức tiêu chuẩn, và lúc ấy nhân viên ISO không phải è cổ ghánh tất các phần việc vì đó là việc ISO mà khi đó tất cả các thành viên đều tham gia vào quá trình xây dựng hệ thống mất rồi. Các doanh nghiệp lớn và nhân sự tốt cùng với việc áp dụng hệ thống của cty mẹ, họ thường tự làm ISO không thuê tư vấn. Thời điểm này người làm tư vấn ISO vẫn còn rất hữu ích nhưng cần yêu nghề, có tư duy tốt và có cái nhìn rộng mở; có thế mới đánh bạt được những tư duy thủ cựu sợ ISO sợ hệ thống của Doanh nghiệp để hỗ trợ họ xây dựng con đường phát triển hướng tới tương lai bền vững. Khi em đến nhiều DN Hàn Quốc, Nhật Bản có rất nhiều DN hoạt động rất tốt, hiệu quả mê luôn nhưng hệ thống của họ lấy từ cty mẹ còn ISO lại là chứng chỉ chọ ngoài lề chỉ để có với những quyển sổ tay, quy trình khá vô duyên. Khi xây dựng rất tiếc tư vấn có thể là non kém hoặc thiếu kiên nhẫn, thiếu cái tâm tích hợp các quá trình kinh doanh của họ vào ISO. Các anh/chị là ĐGV em xin phép không đề cập đến nhiều vì các anh/chị cũng đang làm tốt vai trò của mình là ĐGV cho các tiêu chuẩn quản lý, nhưng quả thật cũng còn rất nhiều ĐGV non tay hay quá cứng nhắc. Còn anh chị làm ISO tại DN mong rằng các anh chị là cầu nối tuyệt vời giữa tiêu chuẩn và BLĐ cty, và nếu có thể các anh/chị tự xây dựng hệ thống xem sao chả cần tư vấn; lúc đó là lúc DN được lợi nhiều nhất và hiệu quả nhất.

Hôm nay là ngày 13/10 ngày Doanh nhân Việt Nam, em luôn tự hào khi nghĩ về Doanh nhân Việt, họ đã quá nỗ lực để làm những việc phi thường trong khi mọi thứ dường như chống lại họ. Một người có thành tựu, vừa làm giàu bản thân, vừa làm giàu cho xã hội, vừa sống 1 cuộc đời ý nghĩa thì thật sự đáng trân trọng. Chúc cho DN Việt Nam mạnh khỏe, thịnh vượng và chúc cho các anh/chị Doanh nhân luôn là biểu tượng của sự truyền cảm hứng, tài năng và phát triển mạnh mẽ.

Whiteswan